Chương Một
Chôn sống hạnh phúc
gia đ́nh cách nào lẹ nhất?
Năm 1852, Hoàng đế Nă Phá Luân
đệ tam say mê Nữ bá tước Mari Eugénie Ignace Augustine de Montiji, người đàn bà
đẹp nhất thế giới và cưới nàng. Cận thần có người can gián Hoàng đế v́ lẽ không
được "môn đăng hộ đối".
Nhưng Hoàng đế nói: "Có cần chi
điều đó". Cái duyên và vẻ đẹp lộng lẫy của nàng làm cho Hoàng đế mê ly như gặp
tiên. Trong một bài diễn văn, Hoàng đế nói như thách cả nước Pháp: "Trẫm đă cưới
một người đàn bà mà Trẫm yêu và ngưỡng mộ, như vậy c̣n hơn là cưới một người mà
Trẫm không được biết".
Hoàng đế và Hoàng hậu có đủ điều
kiện để cuộc lương duyên hoàn toàn theo lư tưởng: Sức mạnh, tiền bạc, quyền thế
quang vinh, sắc đẹp, t́nh yêu. Chưa bao giờ người ta thấy hạnh phúc thiêng liêng
trong gia đ́nh chói lọi rực rỡ như vậy.
Than ôi! Chẳng bao lâu, lửa
thiêng đó chập chờn, lu mờ và tắt hẳn. Nă Phá Luân đă có thể làm cho nàng
Eugénie thành một bà Hoàng hậu được, nhưng không có ǵ ở đời này, cả t́nh thương
của ông, cả uy quyền của ông, có thể thay đổi nổi tính t́nh của người đàn bà đó.
Bà điên cuồng v́ ghen tuông bị
nghi ngờ nó giày ṿ bà, làm cho đời sống của ông không được mảy may tự do. Bà
không kể ǵ tới mệnh lệnh của ông nữa, bà sồng sộc xông vào văn pḥng của ông
trong khi ông bề bộn việc nước; trong lúc ông bàn kín việc quốc gia đại sự, bà
cũng vào cho kỳ được mới nghe. Bà nhất định không bao giờ để cho ông ở một ḿnh
hết, luôn luôn sợ ông có ngoại t́nh.
Thường thường bà chạy lại nhà
một bà chị để phàn nàn về chồng, trút hết tâm sự, khóc la, đe dọa. Có lắm lần bà
đạp cửa vô thư viện của ông để chửi ông nữa. Cho nên, làm chủ mười hai ṭa cung
điện lộng lẫy mà Nă Phá Luân đệ tam không có lấy một cái tủ để trốn trong đó cho
yên thân được.
Rồi sau xảy ra sao?
Đoạn văn bản này trích trong
cuốn sách thú vị của E. A. Rheinhardt "Nă Phá Luân và Eugénie: bi hài kịch của
một đế chính" trả lời câu hỏi đó:
"Như vậy, rốt cuộc Nă Phá Luân
có ngoại t́nh thiệt và ông luôn luôn lén lút ra khỏi cung, đội chiếc nón nỉ kéo
sụp xuống che mắt, có độc một người hầu cận theo sau, để đi tới nơi hẹn ḥ với
một giai nhân... nếu không phải, như hồi c̣n hàn vi, để đi lang thang trong kinh
đô, vơ vẩn dạo chơi trong những con đường mà các vị Hoàng đế chỉ được nghe tả
trong sách...".
Đó, cách cư xử của bà Eugénie
đem tới kết quả như vậy đó. Đành rằng bà vẫn luôn luôn là Hoàng hậu nước Pháp.
Đành rằng bà là người đẹp nhất thế giới. Nhưng khốn nạn thay, cả chức Hoàng hậu
và sắc đẹp đó không đủ văn cứu t́nh yêu bị ngạt trong không khí đầy chất độc, v́
những cuộc bất ḥa đó.
Phải, Eugénie cũng có thể kêu
Trời như Job "Ghét của nào, Trời trao của đó". Trời trao ư? Không đâu. Chính bà
đă tự đem trút nó lên đầu bà v́ cái máu ghen và những lời đay nghiến của bà.
Đành hanh, nhiếc móc, giày ṿ, thứ khí giới tai hại nhất mà Diêm Vương đặt ra để
tiêu diệt t́nh yêu. Khí giới đó chắc chắn có hiệu quả hơn hết cũng như nọc rắn
hổ vậy, không ai thoát khỏi chết.
Bá tước phu nhân Tolstoi t́m
thấy chân lư đó - nhưng trễ quá. Lúc lâm chung, bà thú với con gái bà rằng:
"Chính má đă làm cho ba các con chết". Con gái bà không biết trả lời ra sao, sa
lệ. V́ biết rằng quá đúng như vậy: ông Tolstoi chết v́ bà đầu độc đời ông bằng
những lời đay nghiến cay chua không ngớt, những cuộc xung khắc bất tận.
Mà cặp vợ chồng đó có đủ những
điều kiện của hạnh phúc. Tolstoi là một văn sĩ nổi danh nhất hoàn cầu. Ngoài
vinh quang đó ra, ông bà lại giàu sang, có địa vị quan trọng trong xă hội và có
nhièu con. Không bao giờ một cuộc hôn nhân trổ bông dưới nền trời tươi sáng hơn
nữa. Mới đầu, hạnh phúc của ông bà đầy đủ quá, hoàn toàn quá, đến nỗi có khi cả
hai đều quỳ gối, cầu xin Thượng đế ǵn giữ họ trong cảnh thần tiên đó.
Rồi th́ một sự lạ lùng xảy ra.
Lần đầu Tolstoi biến đổi tính nết, thành một người khác hẳn. Ông xấu hổ về những
danh tác ông đă viết, và bắt đầu từ lúc đó ông miệt mài viết những bài thuyết
giáo về ḥa b́nh và kêu gọi diệt trừ chiến tranh và khổ cực cho nhân loại.
Ông thú rằng hồi thiếu thời, ông
đă mắc những tội lỗi không thể tưởng tượng được, cả tội giết người nữa và để
chuộc tội, ông nhất định theo đúng giáo lư Cơ Đốc. Ông phân phát hết thảy những
của cải của ông và thề sống trong cảnh nghèo. Ông làm lụng ngoài đồng, chặt cây,
phơi cỏ, đóng lấy giày, quét lấy pḥng, ăn trong đĩa bằng gỗ, ráng yêu cả những
kẻ thù ông.
Đời của ông là một bi kịch, mà
như vậy chỉ do hôn nhân của ông. Bà ưa xa hoa, ông th́ ghét. Bà ham danh vọng,
thích được tôn trọng, thích giao du, mà ông lại không màng ǵ tới những thú tầm
phào đó. Bà đ̣i có nhiều vàng, sống một cuộc đời sang trọng, c̣n ông th́ cho
giàu có là một tội lỗi.
Trong nhiều năm, bà đay nghiến
ông, thịnh nộ với ông, mạt sát ông, v́ ông in sách cho không, không đ̣i quyền
tác giả, mà bà th́ không muốn bỏ những món tiền đó.
Khi ông chống lại th́ bà phát
cơn động kinh, lăn trên mặt đất, ngậm ở môi một ve thuốc phiện, thề sẽ tự tử hay
dọa sẽ đâm đầu xuống giếng.
Có một chi tiết mà tôi cho là vô
cùng thương tâm trong đời của ông bà. Như tôi đă nói, lúc mới cưới, cuộc t́nh
duyên đó thiệt đẹp đẽ, vậy mà 48 năm sau, ông Tolstoi đến nỗi hễ trông thấy mặt
bà là chịu không nổi... Có khi, buổi tối, bà già cô đơn đó thèm khát t́nh
thương, lại quỳ bên ông và xin ông đọc cho nghe những đoạn dịu dàng cảm động, mà
ông viết vô nhật kư để tặng bà, 50 năm trước.
Và khi ông đọc, sống lại những
ngày tươi sáng rực rỡ, bây giờ đă tan như mây khói, cả hai đều rơi lệ. Than ôi!
Thực trạng khác xa những mơ mộng thiếu thời một cách độc địa làm sao!
Sau cùng, năm 82 tuổi, Tolstoi
không chịu nổi sự bất ḥa ghê gớm trong gia đ́nh nữa và một buổi tối, tháng 10
năm 1910, tuyết sa đầy trời ông trốn bà, đi xa, trong đêm tối và lạnh lẽo, không
biết là đi về đâu.
Mười một ngày sau, ông đau phổi
mà chết tại một nhà ga. Lời cầu xin cuối cùng của ông là đừng để ông thấy mặt vợ
ông.
Đó, bà Tolstoi phải chuộc những
cơn giận, lời dọa nạt, lời trách móc với cái giá đó.
Có lẽ độc giả tự nhủ rằng có
nhiều chỗ bà phàn nàn cũng đáng. Phải. Nhưng vấn đề không phải ở đó. Vấn đề ở
chỗ này: bà phàn nàn có ích ǵ cho bà không? Hay là, trái lại, chỉ làm cho t́nh
thế đă tệ hại c̣n tệ hại thêm nhiều?
Khi trễ quá rồi, bà mới tự thú:
"Tôi tin chắc rằng hồi đó tôi điên".
Bi kịch thảm thương nhất trong
đời Lincoln cũng là cuộc hôn nhân của ông. Tôi nói rơ: không phải là vụ ám sát
ông mà là cuộc hôn nhân của ông. Khi tên Booth hạ sát ông bằng một viên đạn, ông
không hay rằng người ta mới bắn ông, nhưng trong 23 năm trời, gần như mỗi ngày,
ông được nếm "những trái cây chua chát của một duyên nợ đau khổ" như lời ông
Herdon, người bạn ông đă nói. Thiệt vậy, trong gần một phần tư thế kỷ, bà
Lincoln rút dần mạch sống của đời ông bằng cách khích bác, gây lộn, giày ṿ, đay
nghiến ông.
Bà luôn luôn day dứt, đay nghiến
rằng ông chẳng được vẻ ǵ: nào là lưng th́ gù, chân đi th́ kéo lê như thằng mọi,
dáng điệu cứng như que củi, gai mắt lạ lùng.
Bà nhại dáng đi của ông rồi
nghiến răng hỏi ông sao không bắt chước dáng đi lịch sự của bà?
Bà oán cả hai tai ông, vừa rộng
vừa vểnh ra như tai voi. Bà chê ông mũi lệch, bà chê môi dưới ông trề ra, bà chê
ông có vẻ ốm đói; tay chân lớn quá mà đầu th́ nhỏ quá!
Hai ông bà trái ngược nhau về đủ
mọi phương diện: giáo dục, tính t́nh, thị hiếu. Chọi nhau hoài...
Một sử gia thông thạo nhất về
đời sống Tổng thống Lincoln có viết: "Giọng nói the thé của bà Lincoln, ở ngoài
đường cũng nghe thấy, và những cơn thịnh nộ của bà th́ điếc tai hàng xóm. Mà
không phải khi bà giận dữ, chỉ la hét mà thôi đâu, bà c̣n làm hung nữa, có nhiều
chứng cớ không chối căi được".
Chẳng hạn, sau khi cưới, ông bà
lại trọ nhà bà Farly, vợ góa một lương y, có nấu cơm tháng.
Một hôm lúc điểm tâm, ông
Lincoln có một cử chỉ hoặc thốt một lời làm cho bà nổi giận. Không ai nhớ ông đă
làm ǵ, nhưng người ta thấy bà Lincoln trong lúc cơn điên lên đến cực điểm,
liệng một tách cà phê nóng vào mặt chồng, ngay lúc đông đủ các khách trọ khác.
Lincoln xấu hổ lắm, làm thinh
ngồi trơ trên ghế trong khi bà chủ trọ đem chiếc khăn mặt ước lại chùi má và
quần áo ông.
Ḷng ghen của bà Lincoln vô lư
dữ tợn, và không thể tưởng tượng được, đến nỗi chỉ cần đọc những đoạn tả những
cơn giận dữ, bi thảm làm cho ông mất mặt trước công chúng, phải, chỉ cần đọc
những đoạn đó, 75 năm sau, cũng c̣n thấy kinh tởm rùng ḿnh. Sau cùng, bà hóa
điên. Người ta cho rằng tánh hạnh bà như vậy; bởi v́ bà mắc bệnh thần kinh.
Không thể có lời nào nhân từ hơn để xét bà nữa.
Bây giờ ta hăy tự hỏi: Những cơn
thịnh nộ đó, những lời đay nghiến đó, cái lối bù lu bù loa đó có cải thiện ông
Lincoln chút nào không?
Một ngàn lần không. Nó chỉ giết
hết t́nh cảm của ông đối với bà, nó làm cho ông suốt đời hối hận rằng đă cưới bà
và chỉ muốn có mỗi một hành vi là đi khỏi nhà cho khuất mắt.
Tại tỉnh Springfield, là nơi gia
đ́nh Lincoln ở, có 11 ông luật sư. V́ đông quá, không thể kiếm ăn trong tỉnh đó
được, họ phải đi ngựa từ tỉnh lỵ này qua tỉnh lỵ khác, theo sau ông ṭa David
Davis để căi trong những lúc ông này xử án khắp trong miền. Nhưng trong khi bạn
đồng nghiệp của ông Lincoln cứ cuối tuần lại trở về gia đ́nh th́ ông Lincoln
không muốn về, v́ rất kinh tởm sự ở gần bà vợ. Và trong ba tháng hè và ba tháng
thu, ông ở xa biệt, không lai văng gần miền Springfield.
Như vậy trong nhiều năm. Đời
sống trong những quán trọ nhà quê đó không vui thú, cũng không đủ tiện nghi;
nhưng sống như vậy, ông c̣n thích hơn là về nhà để thấy bà Lincoln với những cơn
tam bành, lục tặc của bà ấy.
Hành vi của bà Lincoln, Hoàng
hậu Eugénie và Bá tước phu nhân Tolstoi có những kết quả như vậy. Chỉ mang lại
bất hạnh cho gia đ́nh và diệt hết nguồn ân ái mà mấy bà quư hóa nhất.
Sau khi bàn căi trong 11 năm ở
"Ṭa chuyên xử các vụ lôi thôi trong gia đ́nh ở Nữu Ước" và nghiên cứu cả ngàn
vụ chồng bỏ nhà ra đi, bà luật sư Bessie Hamburger tuyên bố rằng đàn ông phải
trốn vợ v́ họ chán nghe vợ rầy rà, gây gổ. Như một văn sĩ đă nói: "Đàn bà đào
huyệt chôn hạnh phúc gia đ́nh bằng nanh vuốt của họ".
Vậy, thưa quư bà, nếu quư bà
muốn giữ sự vui vẻ ḥa nhă trong gia đ́nh, xin quư bà theo lời khuyên dưới đây:
Đừng day dứt
đay nghiến chồng!