Tại sao tai biết tiếng
động từ đâu dội tới?
|
Âm thanh đến hai
tai nhanh, chậm và có cường độ khác nhau, v́ thế bạn biết được
hướng của nó. |
Một người
từ nhỏ đă điếc một tai. Khi bạn gọi, người đó phải ngó quanh ngó quẩn tứ
phía xem bạn ở đâu gọi tới. Tại sao người này lại mất khả năng xác định
vị trí? Ấy là v́ muốn xác định hướng của tiếng động, bạn cần phải "thông" cả
hai tai.
Thí
nghiệm tâm lư học cho thấy, nếu chỉ có một tai nhận được kích thích của
hai nhóm sóng âm nối tiếp nhau, từ hai phía có cường độ như nhau, khoảng
cách bằng nhau, nhưng khác hướng, th́ hiệu ứng sóng âm của hai nhóm đó
với tai là như nhau. Như vậy, người ta không thể nào phân biệt được
hướng của nguồn âm.
Nếu cả
hai tai đều nhận được tín hiệu, t́nh h́nh lại khác. Một trong những căn
cứ để ta nhận ra hướng tiếng động là chênh lệch thời gian giữa hai tai.
Nếu
nguồn âm ở bên phải người nghe, sóng âm đến tai phải nhanh hơn đến tai
trái một khoảnh khắc. Dùng đồng hồ đo chính xác sẽ thấy, cho dù chênh
lệch thời gian chỉ là 30% giây, người ta vẫn nhận ra được hướng tiếng
động.
Căn cứ
thứ hai là chênh lệch về cường độ âm thanh. Nguồn âm có thể đập vào tai
ở gần mạnh hơn tai kia một chút. Cường độ dù nhỏ cũng đủ để chúng ta xác
định được chính xác vị trí của tiếng động ở bên trái hay bên phải.
C̣n một
vấn đề nữa: Nếu nguồn âm ở bất kỳ nơi nào trên mặt phẳng dọc giữa mặt,
sóng âm đến cùng một lúc, đập vào màng nhĩ với cường độ như nhau, khi đó
liệu chúng ta có thể nói chính xác vị trí của nguồn âm không? Nó ở đằng
trước, đằng sau, ở trên hay ở dưới? Rất đơn giản, ta chỉ cần ngoảnh đầu
đi là xong. B́nh thường, ta thực hiện động tác này rất nhẹ nhàng nên hầu
như không để ư tới. Trong thực tế, bao giờ ta cũng ngoảnh đầu, đồng thời
dùng mắt để giúp t́m hướng có tiếng động.
(Theo
10 vạn câu hỏi v́ sao |